Topraklama Kont & Ölç. » Topraklama Kont & Ölç. » Özeliz İş Sağlığı & Güvenliği

Topraklama ölçümü bir binada yer alan topraklama değerinin ölçülmesi için yapılan işlemin adıdır. Bu işlem sonucu bir topraklama raporu hazırlanır. Topraklama ölçümü elektrik mühendisliği eğitimi almış ve topraklama konusunda sertifikası olan kişiler tarafından gerçekleştirilen bir çalışmadır. 

Topraklama ölçümleri kalibrasyonu yapılmış topraklama ölçüm cihazları ile gerçekleştirilir. Topraklama ölçümü için kullanılan temel cihazlar şunlardır: Yapılacak ölçümün cinsine göre, manyetolu ya da manyetosuz meğer cihazı ( toprak direnci test cihazı) kullanılır. 

Topraklama ölçümleri kendi içinde iki yöntem ile gerçekleştirilir. Bunlardan ilki normal ölçümdür. Diğeri ise kolaylaştırılmış ölçüm metodudur. 

Topraklama ölçümü genel olarak şu aşamalarda gerçekleşir: Burada karşımıza çıkan en temel kavram topraklama direncidir. Zaten bu noktada ölçülen de topraklama direncidir. Topraklama direnci, toprağın elektrik akımı geçirdiği sırada gösterdiği tepkiye verilen isimdir. Toprak bir iletkendir ama güçlü bir iletken değildir. Kendisine ait bir direnç katsayısı vardır. İşte meğer cihazı ile ölçülen bu değerdir. Toprağın özgül direnci bulunduğu yere değişir. Örneğin bataklık ortamında 30 iken taşlı zeminde bu rakam 3000’lere kadar çıkabilmektedir. 

Topraklama ölçümünde en bilinen yöntem bakır kazıkların 3 ayrı noktaya çakılarak yapılması ile gerçekleşir. Yani 2 kazıklı, 3 problu olarak elektrotlar toprağa 5 ile 10 metre arası olabildiğince derin bir biçimde çakılır. Topraklama barasına bir kablo bağlanır ve topraklama barası ayrılır. Potansiyel elektrotlarına ve akım elektrotlarına da birer kablo bağlanır. Bu yapılan işlem sırasında ortam nemli olursa yapılacak çalışma daha kolay olacak ve topraklama direnci düşük çıkacaktır. İsten de zaten direncin düşük çıkmasıdır. Burada ölçüm yapılmadan önce sağlıklı sonuç elde etmek için çakılan kazıkların en az birkaç gün çakılı kaldıktan sonra ölçüm yapılması gerekmektedir. Aksi halde sağlıklı sonuç almak çok mümkün olmayacak ve topraklama direnci yüksek çıkacaktır. Ölçüm yapmak içim topraklama direnci test cihazı( meğer) kademesi, topraklama kademesine getirilir. Ve ölçüm yapılır. Değer 10 Volttan düşük çıkmalıdır. Çıkmazsa ortada ciddi bir sorun var demektir. Bu sorun cihazdan olabileceği gibi binanın topraklama değerlerinde elektrik tesisatında da bir sorun olabilir. Bu durumda cihaz test edilmeli eğer cihazda sorun yok ise binanın tesisatı elden geçirilmelidir. 

İş yerlerinde en ufak dikkatsizlik bile insanları sağlığından edebilir. Bunun için profesyonel ekipler eşliğinden iş yeri güvenliği için gerekli çalışmalar yapılmalıdır. Mesela elektrik ve topraklama ölçümü işlemi iş yerleri çok önemli bir işlemdir. Bu işlemin yapılmasında ki amaç elektrik tesisatlarının bulunduğu yerlerde iletkenlik olarak ters bir durumun olup olmadığını belirlemektir. Eğer elektrik hatlarının olduğu alanlarda kaçak falan varsa bu durum insanlar üzerinde çeşitli sorunlara yol açabilmektedir. İşte bu sorunların aşılması için elektrik hatlarının bulunduğu yerlerin belirli aralıklar ile kontrol edilmesi gerekir. Örneğin toprak ölçümü elektrik akımının iletilip iletilmediği konusunda sizlerin bilgi sahibi olmanızı sağlamaktadır. 

Bu işlemin yapılması da toprak ölçüm cihazı sayesinde olmaktadır. İnsanların sağlık sorunlarına yakalanmaması adına firmamız sizlere bu konularda yardımcı olmaktadır. Sizler de firmamız aracılığı ile tereddütte kaldığınız tüm konularda yardımcı olmaktadır. Yılların verdiği deneyim ve tecrübe sayesinde yapılmaktadır. Ekibimiz toprağın yalıtkanlık derecesini toprak ölçüm cihazı ile belirlemektedir. Bu ölçümü de meger adı verilen bir alet ile yapan ekibimiz sizlerin mutluluğu için uğraşmaktadır. Elektrik ve topraklama ölçümü işlemini en iyi şekilde yapan ekibimiz profesyonel ekibi ile sizlere gerçek kaliteyi gösterecektir. 

Elektrik ve topraklama ölçümü sizler için artık sorun olmaktan çıkıp bizim gibi deneyimli ve bilgili bir ekip aracılığı ile kısa sürede çözülen ve sizler için bu konuların sürekli takipçisi olan ekibimiz sayesinde daha kolay hale gelmiştir. Bunun için sizlerde elektrik ve topraklama ölçümü için bizi ekibimiz aracılığı ile hizmet alabilirsiniz. Çünkü firmamız kendi kalitesini artık yaptığı tüm uygulamalar da çok rahat bir şekilde göstermektedir. Bu da ekibimizin sizleri ne kadar düşündüğünü göstermektedir. Elektrik ve topraklama ölçümü için sizlerde zaman kaybetmeden hemen bizi tercih edebilirsiniz. 

Toprak yeryüzünde en fazla bulunan maddelerden biridir. Hayatımızın her alanında son derece faal olarak kullanmakta olduğumuz toprak çeşitli sektörlerde farklı alanlarda daima hayatımızda olmayı başarmaktadır. Tesislerde ve işletmelerde yüksek voltajda elektrik kullanılmaktadır. Elektrik sürekli akış halinde olduğunda topraklamasının da ölçümünün ve belirtilen değeri karşılayıp karşılamamasının kontrollerinin de yapılması önemlidir. Topraklama ölçümü yüksek elektrik mühendisleri tarafından profesyonel olarak yapılmak zorundadır ve belirtilen koşullar çerçevesinde periyodik olarak da tekrarlanmalıdır. 

Toprak elektriğe karşı bir tepki verir. Toprağın elektrik akımına verdiği bu tepkiye torak direnci denilir. Toprak aslına bakılırsa çoğu iletkenlerden daha zayıf bir iletken olarak bilinir. Bununla beraber yeteri kadar alana sahip olunursa yani toprak yeteri kadar geniş bir alanda ise elektrik akımına direnci düşer ve çok iyi bir iletken haline gelebilir. Nitekim iletkenler ile toprağın arasında bir direnç mevcuttur. Topraklama ölçümleri toprak megeri adı verilen bir cihaz ile gerçekleştirilir bu cihaz toprağın gösterdiği direnci ölçmeye yarar. Tüm topraklama tesisleri işletmeye alınmadan evvel montaj ve tesis esnasında göz ile muayene edilmeli ve testlerden geçirilmelidir. Topraklama tutanağında ölçme işlemini gerçekleştiren elektrik mühendisinin adı, soyadı, unvanı, oda kayıt no ve benzeri bilgileri gösterilmelidir. Her tesisin toprak direnci hesaplanıp sistematik bir biçimde ölçülmelidir. Tesislerde yıldırımlardan korunmak üzere yüksek gerilim topraklama tesisi kullanılmalıdır. Tüm bu aşırı gerilim koruma seviyelerinin toprağa boşalma güzergâhının direnci olabildiğince küçük tutulmalıdır. Bununla beraber topraklama elektrotuna bağlantı uygun olduğunca düz ve köşe olmadan en kısa yoldan yapılmalıdır. Topraklama ölçümü yapan elektrik mühendisleri özenle seçilmeli detaylı olarak tüm işlemler teste tabii tutulmalıdır. İşletmedeki trafoların da türlü testlerle yapılandırma süreçleri kontrol edilmelidir. Toprağın kendi direnci her ne kadar düşük ise uygulanan topraklanmanın direncinin de o denli düşük olduğunu bilmek gerekir. Wenner metodu özgül diren. Kullanılarak dört kazık kullanılıp ölçülebilir. Bu kazıklar aynı uzaklıkta çakılmalı ve ölçüm o şekilde gerçekleştirilmelidir. 

Topraklama ölçümü olası tüm sorunların ve kaçakların yüksek akımın ilgili yerlere ulaşması adına gerçekleştirilen direnç ve iletkenlik testleridir ve özel kuruluşlar tarafından da yapılabilen son derece hassas işlemdir. 

İş yerlerinde çalışanların güvenliğini sağlayabilmek için yapılması gereken bir çok uygulama vardır. Bu uygulamalardan biri de paratonerlerin ölçümü uygulamasıdır. Çalışanların can güvenliğini tehlikeye atmamak için fabrikaların yapması gerektiği zorunlu bir uygulamadır. Yapılmadığı taktirde oluşabilecek kayıplardan iş veren sorumludur. 

Resmi gazetede 2001 yılının Ağustos ayında yayımlanan ve yürürlülüğe giren ‘ Elektrik Tesislerinde Topraklamalar Yönetmeliği’ gereğince paratonerlerin ölçümü aksi giden bir durum olmadığı sürece yılda bir yapılmalıdır. Yıldırım düşmesi ihtimaline karşı çalışanların ve elbette ki fabrikanın zarar görmemesi için yapılan bir ölçümdür. Ölçümlerin düzenli yapılmaması can ve mal güvenliğini tehlikeye atmak demektir. Paratoner tesisatında meydana gelebilecek herhangi bir aksaklık, paratonerin işlevini yerine getirmesine engel olur. Topraklama yönetmeliğine uygun standartlarda yapılan paratonerlerin ölçümü , yılda bir yapılması bakımından iş verenleri şaşırtmamalıdır. Muhakkak ki bir arıza durumu tespit edilirse ölçüm ne kadar vakit geçtiği önemsenmeden tekrarlanmalıdır. Ölçümlerde paratonerin sağlam olup olmadığına bakılır, paratoner direğinin sağlam olması ve ucunun paslanmamış olması gereklidir. İletkenlerin paratonerle bağlantı noktası gevşekse sıkılması şarttır, aksi taktirde yangın çıkmasına sebebiyet verebilir. Paratoner topraklama ölçümleri neticesinde direnç değeri en fazla 10 ohm’a tekabül etmelidir. Eğer direnç fazla ise düşürülmesi gerekmektedir. Topraklamada önemli olan bir diğer husus temas yüzeyidir. Bu yüzden korozatif etkilere karşı dayanımı da göz önünde bulundurulmalıdır. Cihazların topraklama işlemleri ayrı ayrı yapılmamalıdır. Eş potansiyeli sağlanabilmesi açısından bu çok önemlidir. Paratoner bakımlarının yaptırılmaması ve ölçümlerinin gecikmesi durumunda meydana gelebilecek kaza ve olaylardan fabrika sahibi ve iş veren sorumludur. 

Her yıl yüzlerce insanın ölümüne sebebiyet veren ihmalkarlıktır. Bir çok fabrikanın masraftan kısma amaçlı önlem almaması, çalışanların ölümüyle sonuçlanmaktadır. Ne yazık ki benzeri olayları neredeyse her gün haberlerde izliyoruz ve buna rağmen hala önlem almamak da ısrar eden iş yerleri var. Halbuki alınacak önlemler hem çalışanın hem fabrikanın güvenliği açısından çok önemlidir. Paratonerlerin ölçümü yapılmadığına dair şikayet gelirse veya durumun nasıl olduğu fark edilirse fabrikaya, yapması gereken ölçüm ve bakımdan çok daha fazla miktarda ceza kesilir. 

Koruma topraklamalarında yönetmelikte bir sınır değer bulunmamaktadır. Sınır değer hesabı sistemin türüne (TT, TN), eşdeğer değer üzerinde bulunan açma cihazlarına(sigorta türü), artık akım anahtarı(kaçak akım rölesi) bulunmasına göre ölçümü yapan mühendis tarafından hesaplanmaktadır. Topraklama direncinin uygunluğu ancak bu hesap yöntemi ile belirlenmektedir. Bu nedenle özellikle küçük güç tüketimli işletmelerde ve evlerde artık akım anahtarlarının konulması tavsiye edilmektedir. 

İnsanları tehlikeli dokunma gerilimlerine karşı korumak için işletme araçlarının aktif olmayan metal kısımlarının topraklanması. (Normal şartlarda gerilim altında olmaya kısımlar.) (Bkz. Topraklama Ölçümü) 

Topraklanacak cihaz veya bölüm ile referans toprak (topraklanan nesnenin elektrodundan oldukça uzak, en az 20 m, bir toprak parçası) arasındaki direncin (topraklama direnci, elektrot yayılma direnci) olabildiğince küçük olması gerçekleştirilir. 

Bu suretle doğacak hata akımları yeteri kadar büyütülerek bir taraftan koruma elemenlarının çalışması sağlanırken aynı zamanda dokunma gerilimi tehlike sınırları altında tutulur. 

İşletme akım devresinin, tesisin normal işletmesi için topraklanması. (Aktif kısımlarının topraklanması. Normal şartlarda gerilim altında olabilen kısımlar) 

İşletme topraklamasının etki şekli:Şebekelerde arızasız normal işletme durumunda nötr noktasının toprağa karşı gerilimi, dengeli yük hali için, sıfır kabul edilir. Bir fazda faz-toprak kısa devresi meydana gelmesi halinde nötr noktası topraklanmamış ise, nötr noktası gerilimi faz-nötr gerilimine, arızasız fazların gerilimi de toprağa karşı faz arası gerilime ulaşır. Yalıtım bakımından istenmeyen bu durumu önlemek için nötr noktasının topraklanması yoluna gidilir. Diğer taraftan topraklama ile şebeke için sabit potansiyelli bir nokta elde edilir.(Bkz. Topraklama Ölçümü) 

Bir iletişim tesisinin veya bir işletme elemanının istenen fonksiyonu yerine getirmesi için yapılan topraklama. 

Yıldırım etkilerine karşı koruma, raylı sistem topraklaması, iletişim tesisleri işletme topraklaması. 

Dönüş hattı olarak toprağa kullanan iletişim tesislerinin çalışabilmesi için yapılan işletme topraklamasına FONKSİYON TOPRAKLAMASI denir. 

Raylı sistem topraklaması, parafudrların topraklaması da bu sınıf içinde düşünülmektedir. 

-Paratoner topraklaması ve diğer bütün cihazların topraklamaları kesinlikle ayrı yapılmamalıdır. Eş potansiyel bara yapılıp tüm topraklamalar bu barada birleştirilir. En uygun olanı temel topraklaması yapıp topraklamaları eş potansiyel baraya bağlamaktır. 

-Buna imkan yoksa levha yerine topraklama çubuğu çakılarak yapılabilir. Topraklamada önemli olan temas yüzeyi ve korozatif etkilere dayanımı düşünülerek yapılmalıdır. 

-Topraklama çubuklarının aralıkları çubuk uzunluğunun iki katı uzunluğunda ve mümkünse kaz ayağı şeklinde yapılmalıdır. 

-Topraklama çubukları iniş iletkenleri ile toprak yüzeyinin en az 10-15 cm altında birbirine bağlanmalıdır. Bunun nedeni kışın toprak yüzeyi 5 cm’e kadar donabiliyor. 

-Topraklama çubuğu ile iniş iletkenleri iki şekilde bağlanabilir. Birinci Termokaynak ile; bir grafit kalıp içerisine bakıroksit konularak ateşlerinir oluşan yanma sonunda topraklama çubuğu ve iniş iletkeni biribine kaynamış olur. Biz bu yöntemi tavsiye etmiyoruz uygulamalarda yapılan yanlışlıklar nedeniyle bu kaynaklar kopuyor. İkinci yöntem ek klemens ile; Topraklama çubugu ve iniş iletkenleri et kalınlığı iyi olan ek klemensi ile iyice sıkılıp sadece ek yerine zift, yağlı boya vs.. sürülerek geçiş direncine engel olacak oksitlenmeler ve korozif etkilerden korunulur. 

-Topeaklama direnci ölçümü için; iniş iletkenleri test klemensinden ayrılır, topraklama megeri kullanılarak direnç ölçülür. 

-Topraklama Ölçümü sonucunda direnç değeri en fazla 10 ohm olmalıdır. 

Yönetmelik madde 10-A da açıklandığı üzere her topraklama tesisi, montaj esnasında ve işletme aşamalarında periyodik olarak kontrol edilecektir. 

-Koruma iletkenlerinin, ana ve tamamlayıcı potansiyel dengeleme iletkenleri bağlantılarının sürekliliğinin ölçülmesi ve denetlenmesi, 

Faraday kafesi elektriksel alanın içeri girmesini veya dışarı çıkmasını engelleyen bir kapalı metal kafestir. İdeal bir Faraday kafesi kesintisiz çok iyi iletken bir kabuk gibidir. Bu ideallik pratikte yakalanamaz, fakat iyi örülmüş bakır bir ağ ekranıyla ideale yaklaşılabilir. En iyi performans için kafesin doğrudan toprağa bağlanmış olması gerekir. 

Faraday kafesi elektriksel alanların dışarıda tutulması gereken elektronik laboratuvarlarında kullanılır. Hassas kablosuz alıcı ekipmanların testinde bu gereklidir. Ayrıca Faraday kafesi CRT ekranlar tarafından yayılan elektromanyetik alanların etrafa yayılmasını engeller. Bu alanlar hackerların kablo veya kamera kullanmadan uzaktaki ekranları aynı anda görüntüleyebilecekleri şekilde yakalanıp görüntüye çevrilebilir.Ayrıca Faraday kafesi yanıcı patlayıcı madde depolanan depoları yıldırımdan korunması için de kullanılır. Faraday kafesi yardımıyla binanın her hangi bir yerine gelen yıldırım faraday kafesi yardımıyla doğrudan toprağa iletilir. 

Bu tip binaların dışı kafes şeklinde kaplanır. Binanın dışındaki yüksek noktalara sivri uçlu metaller yerleştirilir. Bütün iletkenler ve sivri metaller( yıldırım yakalama uçları) birbiriyle bağlanır ve topraklanır. 

Bu tip cihazların konduğu kabinler cihaz çevreye parazit radyo sinyalleri yaymasın diye dış metal kılıfından topraklanır. 

Bina içindeki telsiz haberleşme sinyallerinin dışarıya sızmasını ve dinlenmesini önlemek için bina dışına Faraday kafesi inşa edilir. Binada telsiz haberleşme yapılmasa bile, CRT monitörler görüntüyü zayıf bir radyo dalgası olarak yaydığı için uzaktaki bir monitördeki görüntüyü sinyali yakalayıp kuvvetlendirerek tekrar oluşturmak mümkündür. Binalarda tavan da demir lamalar ile örülmüş hatıl olarak yapılmıştır, duvarlarda bu şekilde demirler olmadığı için baz istasyonları binaların üzerinde sağlık açısından büyük bir tehlike arz etmektedir. 

Radyo-televizyon tuneri, GSM alıcı verici devreleri gibi radyo frekans amaçlı modüller veya elektronik devre bölümleri, sac bir kapakla kapatılıp topraklanarak elektronik karta ve çalıştığı ortama bozucu sinyaller yayması engellenir. EMC (Elektromanyetik Uyumluluk) yönetmeliğine göre bu tip önlemleri almak mecburidir. Elektrikli cihazların gerek radyo sinyali olarak gerekse iletken hatlar üzerinden parazitler yaymasına müsade edilmez.