Toz, mekanik işlemlerde oluşan katı parçacıkların gaz ile karışması halidir.

Toz, duman ve sisle birlikte aerosolleri meydana getirir.

Tozlar, çeşitli organik ve anorganik maddelerden, aşınma, parçalanma, ufalanma, yanma sonucu oluşan ve kimyasal özellikleri, kendisini oluşturan maddenin özelliklerine benzeyen maddelerdir.

Solunan tozların tane büyüklükleri ve tutuldukları bölgeler…

TOZLARIN SINIFLANDIRILMASI

• Ortam havasının tozluluğu iki şekilde tanımlanabilir.
• Bir m3 hava içindeki tozun mg olarak ağırlığı, (Gravimetrik Yöntem)
• Bir cm3 hava içindeki tozun tane sayısı, (Toz sayma Yöntemi)
• Tozlar, tane büyüklüğüne göre üçe ayrılabilir.
• Kaba toz : Çapı 10 mikrondan büyük olan tozlardır. Durgun havada gittikçe yer çelimi gücü ile artan bir hızla yere doğru hareket eder.
• Normal toz : Çapı 0.1 -10 mikron arasında olan tozlardır. Durgun havada sabit bir hızla yere doğru hareket eder.
• İnce toz : Çapı 0.1 mikron ve daha küçük olan tozlardır.

TOZLA MÜCADELE YÖNETMELİĞİ

BİRİNCİ BÖLÜM

Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

Amaç

MADDE 1- Bu Yönetmelik kapsamına giren işlerde toz ile ilgili olarak iş sağlığı ve güvenliği yönünden ortaya çıkabilecek risklerin önlenebilmesi amacıyla tozla mücadele etmek ve bu işlerde çalışanların tozun etkilerinden korunmalarını sağlamak için alınması gerekli önlemlere dair usul ve esasları belirlemektir.

Kapsam

MADDE 2- Bu Yönetmelik, 20/6/2012 tarihli ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamına giren her türlü tozun meydana geldiği işyerlerinde toz çıkışının önlenmesi, ölçümü ve kontrolü için uyulması gereken usul ve esaslar ile çalışanların sağlık gözetimini kapsar.

Dayanak

MADDE 3- Bu Yönetmelik, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun 30 uncu maddesine dayanılarak düzenlenmiştir.

Tanımlar

MADDE 4– (1) Bu Yönetmelikte geçen;

a) Lifsi Tozlar: Çapı 3 mikrondan küçük, boyu ise 5 mikrondan uzun olan ve çapının boyuna oranı 1/3’den küçük olan parçacıkları,

b) Asbest :

- Aktinolit Asbest, CAS No 77536-66-4,

- Grünerit Asbest (Amosit) CAS No 12172-73-5,

- Antofilit Asbest, CAS No 77536-67-5,

- Krizotil, CAS No 12001-29-5,

- Krosidolit, CAS No 12001-28-4,

- Tremolit Asbest, CAS No 77536-68-6

lifli silikatlarını.

c) Bakanlık: Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığını,

ç) Zaman Ağırlıklı Ortalama Değer (ZAOD/TWA) :Günlük 8 saatlik zaman dilimine göre ölçülen veya hesaplanan zaman ağırlıklı ortalama değeri.

ç) Fibrojen Toz: Solunumla akciğerlere ulaşarak biriken ve bunun sonucunda dokusal değişim oluşturarak akciğerlerde fonksiyonel bozukluk yapan tozları,

d) İnert Toz: Solunumla akciğerlere ulaşmalarına rağmen akciğerlerde fonksiyonel bozukluk yapmayan tozları,

e) ILO: Uluslararası Çalışma Örgütü’nü,

f) İSGÜM: İş Sağlığı ve Güvenliği Enstitüsü Müdürlüğü’nü,

g) Kristal yapıda SiO2: Kuvars, tridimit ve kristobaliti,

ğ) A Okuyucu: ILO Uluslararası Pnömonkonyoz Radyografisi Sınıflandırması konusunda eğitim almış hekimi,

h) B Okuyucu: ILO Uluslararası Pnömonkonyoz Radyografisi Sınıflandırması konusunda eğitim almış göğüs hastalıkları veya radyoloji uzmanı hekimi,

ı) Örnekçi: Havadan toz numunesi alma konusunda eğitim görmüş kişiyi,

i) Pnömokonyoz (Akciğer Toz Hastalığı): Akciğerlerde tozun birikmesi sonucu ortaya çıkan doku reaksiyonu ile oluşan hastalığı,

j) Solunabilir toz: Aerodinamik eşdeğer çapı 0,1–5,0 mikron büyüklüğünde kristal veya amorf yapıda toz ile çapı üç mikrondan küçük, uzunluğu çapın en az üç katı olan lifsi tozları,

k) Standart göğüs radyografisi: En az 35x35 cm. ebatında ILO sınıflandırma kriterlerine göre değerlendirilebilir akciğer radyografisini,

l) Tamkapalı toz emiş sistemi: Tozun kaynağından emildiği, çöktürme ya da lüzumu halinde filtre işleminden sonra, zaman ağırlıklı ortalama değerin (ZAOD/TWA) altında toz bulunduran havanın çalışma ortamı dışına bırakıldığı sistemi,

m) Toz: Bu yönetmeliğe göre; işyeri havasına yayılan veya yayılma potansiyeli olan parçacıkları,

n) Toz kontrolünden sorumlumühendis: Toz kontrolü konusunda özel eğitim almış ve tozla mücadele biriminde görevlendirilen mühendisi,

o) Tozlaboratuvarı sorumlusu: Laboratuvarda toz değerlendirmeleri konusunda eğitim almış mühendis veya kimyageri,

ö) Tozla Mücadele Birimi (TMB):Bu Yönetmelik kapsamındaki işyerlerinde Yönetmelik hükümlerine uygun biçimde tozla mücadele görevini üstlenecek birimi,

p) Tozla Mücadele Komisyonu (TMK): Bu Yönetmelikle ilgili konularda alınacak kararlara esas olmak üzere teknik ve tıbbi açıdan görüşler hazırlamak amacıyla Bakanlıkça oluşturulan komisyonu,

r) Toz ölçümü: Ortam havasındaki toz miktarının gravimetrik esasa veya lifsi tozlarda lif sayısına göre belirlenmesini,

s) Toz örnekleme cihazı: Ortam havasındaki solunabilir tozları örneklemeye yarayan cihazı ve kişisel toz toplama cihazını,

ş) Toz patlaması: Oksijence zenginleşmiş ve havada asılı toz partiküllerinin bir tutuşturucu ile karşılaşması durumunda meydana gelen hızlı yanma sonucu oluşan enerji boşalımını,

t) SFT: Solunum Fonksiyon Testini,

u) SGK: Sosyal Güvenlik Kurumunu,

ü) PİB: İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü ve İSGÜM personelinden oluşan ve İSGÜM’de kurulu Pnömokonyoz İzleme Birimini,

İKİNCİ BÖLÜM

İşverenin Yükümlülükleri, Tozla Mücadele Komisyonu ile

Tozla Mücadele Birimi

İşverenlerin yükümlülükleri

MADDE 5- (1)İşveren, bu Yönetmelikle kapsamında;

a) İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili aşağıda belirtilen hususları yerine getirmekle yükümlüdür:

1) Çalışanların sağlığını ve güvenliğini korumak ve mesleki risklerin önlenmesi için risk değerlendirmesi yapmak, eğitim ve bilgi verilmesi dahil gerekli her türlü önlemi almak, gereken koruyucu, önleyici çalışmaları yapmak, kişisel koruyucu donanımları ve gerekli araç gereci tedarik etmek ve kullanılmasını sağlamak,

2) Sağlık ve güvenlik önlemlerinin değişen şartlara uygun hale getirilmesi ve mevcut durumun sürekli iyileştirilmesini sağlamak.

b) Sağlık ve güvenliğin korunması ile ilgili önlemlerin alınmasında aşağıdaki genel prensiplere uyacaktır:

1) Risklerin değerlendirilmesi,

2) Risklerin önlenmesi,

3) Risklerle kaynağında mücadele edilmesi,

4) Önlenmesi mümkün olmayan risklerin kabul edilebilir seviyeye indirilmesi,

5) Toplu korunma önlemlerine, kişisel korunma önlemlerine göre öncelik verilmesi,

c) İşyerinde yapılan işlerin özelliklerini dikkate alarak;

1) Kullanılacak iş ekipmanının, kimyasal madde ve preparatların seçimi, işyerindeki çalışma düzeni gibi konular da dahil çalışanların sağlık ve güvenliği yönünden tüm riskleri değerlendirir. İşveren bu değerlendirme sonucuna göre; önleyici faaliyetler ile seçilen çalışma şekli ve üretim yöntemlerini, çalışanların sağlık ve güvenlik yönünden korunma düzeyini geliştirir ve işyerinin idari yapılanması ile takibini sağlar.

2) Yeni teknolojinin planlanması ve uygulanmasının, seçilecek iş ekipmanının çalışma ortam ve koşullarına, çalışanların sağlığı ve güvenliğine etkisi konusunda çalışanlar veya çalışan temsilcileri ile istişarede bulunur.

3) Ciddi ve yakın tehlike bulunduğu bilinen özel yerlere sadece yeterli bilgi ve talimat verilen çalışanların girebilmesi için uygun önlemleri alır.

ç) İşyerindeki çalışmalar sırasında toz oluşumunu veya oluşan tozun çalışma ortamına yayılmasını önlemek için gerekli teknik tedbirleri alır ve çalışanın çalıştığı ortamdaki solunabilir toz miktarının ölçümünü yaptırarak daima (ZAOD/TWA)’nın altında olmasını sağlar.

(2) Aynı işyerinin birden fazla işveren tarafından kullanılması durumunda bu işverenler, yaptıkları işin niteliğini dikkate alarak; iş sağlığı ve güvenliği önlemlerinin uygulanması, mesleki risklerin önlenmesi ve bunlardan korunma ile ilgili çalışmaları işbirliği içinde yürütürler, birbirlerini ve birbirlerinin çalışan veya çalışan temsilcilerini riskler konusunda bilgilendirirler.

(3) İş sağlığı ve güvenliği konusunda alınacak önlemler hiç bir şekilde çalışanlara mali yük getirmez.

Tozla mücadele komisyonu

MADDE 6 – (1) İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürü veya yerine uygun gördüğü Genel Müdür Yardımcısı başkanlığında, Sağlık Bakanlığı, Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’ndan birer temsilci ile İş Teftiş Kurulu Başkanlığından bir teknik iş müfettişi, SGK’dan bir temsilci, İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü’nden bir hekim ile bir mühendis/İş sağlığı ve güvenliği uzmanı, en çok üyesi olan çalışan ve işveren konfederasyonlarından birer temsilci ve Bakanlıkça uygun görülecek tozla mücadele ve toza bağlı meslek hastalıkları konularında çalışmaları bulunan üniversitelerin tıp ve mühendislik fakültelerinden birer öğretim üyesinin katılmasıyla bir komisyon kurulur. Bu komisyon üyelerinin görev süresi üç yıldır. Süresi bitenler yeniden görevlendirilebilir.

(2) Bu komisyon yılda olağan bir kez, komisyon üyeleri ve Bakanlığı’n isteği üzere olağanüstü toplanarak komisyona gelen görüş ve önerileri değerlendirir.

(3) Komisyonun sekreterya hizmetleri, İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü tarafından yürütülür.

(4) Komisyonun görev, yetki ve sorumlulukları Bakanlıkça çıkarılacak bir Genelge ile düzenlenir.

Tozla mücadele birimi

MADDE 7 – (1) Tozla Mücadele Birimi; en az bir toz kontrolünden sorumlu mühendisi, toz laboratuvar sorumlusu, yeterli sayıda örnekçi, toz örneği alma cihazı ve laboratuvardan oluşur.

Tozla mücadele birimi kurmakla yükümlü olan işyerleri

MADDE 8 – (1) a) İşveren ve alt işveren dahil toplam çalışan sayısı 300 ve daha fazla olan maden işletmeleri, Bakanlıkça yeterliliği kabul edilmiş TMB kurmakla yükümlüdür. Daha önce kurulmuş olan TMB’ler yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren en geç 1 yıl içerisinde yeterliliklerinin tespiti için Bakanlığa başvuruda bulunurlar.

b) Daha önce kurulmuş olan, akredite olmuş toz ölçebilen özel laboratuvarlar yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren en geç 6 ay içerisinde yeterliliklerinin tespiti için Bakanlık’a başvuruda bulunurlar.

(2) Maden dışı işletmeler ile çalışan sayısı 300'den az olan maden işletmelerinden, işverence toz ölçümünün yapılmadığı durumlarda Bakanlık iş müfettişinin isteği üzerine İSGÜM tarafından 1’er ay aralıklarla yapılacak 3 toz ölçüm değeri sonuçlarının EK-1’de verilen listedeki ZAOD/TWA değerlerinin üzerinde çıkması halinde, Genel Müdürlükçe yapılacak değerlendirme sonucunda gerekli görülen işyerleri Bakanlıkça yeterliliği kabul edilmiş TMB kurmakla yükümlüdürler.

(3) Bunların dışında kalan maden işletmeleri, yükümlü oldukları toz ölçümlerini, isterlerse Bakanlıkça yeterliliği kabul edilmiş TMB kurarak yapabilirler veya Bakanlıkça yeterliliği kabul edilmiş akredite olmuş toz ölçebilen özel laboratuvarlara ya da İSGÜM’e yaptırabilirler.

(4) Bir TMB kurmuş olan işveren, aynı tozla mücadele birimi ile farklı illerde bulunan diğer işletmelerinde de tozla mücadele işlemlerini yürütebilir.

Tozla mücadele birimi kurmakla yükümlü olmayan işyerleri

MADDE 9 – (1) Tozla Mücadele Birimi kurmakla yükümlü olmayan işverenler işyerlerinde, toz örneği alınması ve değerlendirilmesini, Bakanlıkça yeterliliği kabul edilmiş akredite olmuş toz ölçebilen özel laboratuvarlara veya İSGÜM’e yaptırır.

İş Sağlığı ve Güvenliği Enstitüsü Müdürlüğü’nün yetkileri

MADDE 10 – (1) Toz ölçüm işlemlerini kendi TMB’ inde yürüten veya Bakanlıkça yeterliliği kabul edilmiş akredite olmuş toz ölçebilen özel laboratuvarlara ölçtüren işletmelerde gerektiğinde İSGÜM tarafından toz değerlendirme işlemleri yapılır, düzenlenecek rapor ilgili işletmeye gönderilir, uygunsuzluk tespit edildiğinde uyarı yazılır. Eğer ölçüm Bakanlıkça yeterliliği kabul edilmiş akredite olmuş toz ölçebilen özel laboratuvar tarafından yapılmışsa ikinci fıkradaki hükümler uygulanır.

(2) Gerek görüldüğünde TMB ve akredite olmuş toz ölçebilen özel laboratuvarlar, İSGÜM tarafından incelemeye alınır, düzenlenecek raporla uygunsuzluk tespit edilen laboratuarlar birincide yazı ile İSGÜM tarafından uyarılır, uygunsuzluk durumunun devamı halinde İSGÜM’ ün teklifi ile yetkisi Bakanlık tarafından iptal edilir.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Numune Alınması, Değerlendirilmesi

Örnek alınması ve değerlendirilmesi

MADDE 11 – (1) Toz ölçümleri lifsi tozlar hariç gravimetrik yöntemle yapılır.

(2) SiO2 içeren solunabilir toz toplam konsantrasyonu ve toz içindeki kristal SiO2 yoğunluğu İSGÜM yada Bakanlıkça yeterliliği kabul edilmiş TMB veya Bakanlıkça yeterliliği kabul edilmiş akredite olmuş toz ölçebilen özel laboratuvara tespit ettirilir.

(3) Tüm işyerlerinde solunabilir tozlar metreküp havada miligram olarak hesaplanır.

(4) Asbest ve diğer lifsi yapıda toz oluşan işletmeler ile tamamlayıcı tesislerinde toz yoğunluğu değerlendirilmesi lif sayımı yöntemi ile yapılır.

(5) Toz Örnekleri solunum seviyesinde, havadan toz numunesi alma konusunda eğitim görmüş örnekçi tarafından alınır.

Örnek alma zamanı

MADDE 12 – (1) İşyerlerinde periyodik olarak solunabilir toz yoğunluğu ölçümleri, risk değerlendirme sonuçları da dikkate alınarak hazırlanacak yıllık programa göre yapılır.

(2) Toz örnekleri üretim yapılan günlerde toz kaynaklarının fazla olduğu yerlere öncelik ve önem verilerek en çok çalışan vardiyada ve tüm vardiyayı temsil edecek sürede ve sayıda alınır.

(3) Yeraltı maden işletmelerinde solunabilir toz konsantrasyonunun periyodik olarak ölçülmesi, üretim faaliyeti süresince yeraltı üretim yerlerinde ayda birden, galeri sürmelerinde iki ayda birden, diğer yeraltı üretim dışı bölümlerinde dört ayda birden, kırma, eleme gibi üretim dışı yerüstü bölümlerinde yılda birden az olamaz.

(4) Bu Yönetmeliğin 10 uncu maddesi kapsamında yapılan ölçümler bu sürelerin dışındadır. Örnek alma zamanı TMK'nın görüşü alınarak Bakanlık onayı ile değiştirilebilir.

Örnek alınacak yerler

MADDE 13 – (1) Maden işletmelerinde toz örnekleri çalışanların solunum seviyesinden, yeraltında ayak içinden, hava dönüş yollarından, taban ve lağımların gerisinden alınır. Yerüstünde ise toz oluşan yerlerden, kırıcı, elek gibi küçük boyutta malzeme ile çalışılan yerler ve bunların transfer bölümlerinden,

(2) Bunların dışındaki tozlu işlerin yapıldığı işletmelerde ise çalışma ortamından toplam toz konsantrasyonu ölçülecekse toz toplama cihazı ortama uygun şekilde yerleştirilerek, kişisel maruziyet tespit edilecek ise toz toplama cihazı kişilerin üzerine takılarak alınır.

ZAOD/TWA değerlerinegöre işyerlerinde çalışma

MADDE 14 – (1) İşyerlerinde Toz yoğunluğu Ek-1'de yer alan tabloda belirtilen mesleki maruziyet sınır değerleri üstünde olan bölümlerinde üretime yönelik olarak çalışan çalıştırılmaz. Bu bölümlerde toz oluşumunun önlenmesi, tozun çalışma ortamına yayılmadan tozun kaynağından lokal emiş sistemiyle alınması veya tozun bastırılması gibi diğer yöntemler ile toz yoğunluğunun Ek-1'de ki değerlerin altına düşürülme çalışmaları yapılır. Bu çalışmalar sonucunda toz ölçümü yenilenir ve toz yoğunluğunun uyulması gereken değerde olduğu veya altına düştüğü tespit edildiğinde çalışma izni verilir.

Organik ve inorganik tozlarla, özelliği olan mineral ve kayaçlar için mesleki maruziyet sınır değerleri

MADDE 15 – (1) Organik ve inorganik maddeler ile özelliği olan mineral ve kayaçların üretimi, işlenmesi, taşınması ve depolanması sırasında meydana gelen tozlar için mesleki maruziyet sınır değerleri, Ek-1'de yer alan tabloda belirtilen değerlerin üstünde olamaz.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

Tozla Mücadele

Toz oluşumu, patlama ve yangınların önlenmesi, tozun bastırılması

MADDE 16 – (1) İşyerlerinde toz oluşumunun, patlama ve yangınların önlenmesi, tozun işyeri ortam havasına karışmasını önlemede aşağıdaki tedbirler alınır;

a) Patlatma için lağım deliklerinin açılması su enjeksiyonlu araçlarla yapılır.

b) Yeraltında lağım atıldığında, çıkacak tozun önlenmesi için, lağım deliklerine su kartuşlarının konulması, lağımlarla patlayacak su torbaları asılması veya patlamayı müteakip su fisketelerinin açılması gibi önlemler alınır.

c) Ortamdaki tozun Ek 1’de yer alan tabloda belirtilen limitleri aşmaması ve çalışanların tozsuz ortamda çalıştırılmasını sağlamak üzere, alanın su enjeksiyonu ile ıslatılması, su fısketelerinin kullanılması ve bunun gibi toz oluşumunu önleme yöntemleri kullanılır.

ç) Kömür tozu patlamasını önlemek için kullanılacak taş tozunda % 5'den fazla kristal yapıda SiO2bulunamaz.

d) Yeraltı ve yerüstü işletmelerinde toz oluşumunu önlemek için gidiş-geliş yolları sürekli olarak ıslatılarak nemli kalması sağlanır.

e) Tozun kaynağında emilerek tutulmasını veya uzaklaştırılmasını sağlayan düzenekler kullanılır.

f) İşletmelerde meydana gelen tozun işyeri havasına karışarak solunmasının önlenmesi için gerekli teknik önlemler alınır, alınan önlemlerin yeterli olmadığı durumlarda standartlara uygun solunum sistemi koruyucuları kullandırılarak çalışanların etkilenmeleri önlenir.

g) Yönetmelik kapsamında olan maden dışı işyerlerinde, tozun birikmesine neden olacak girinti, çıkıntı bulunmaz, duvar, tavan ve zemin düz ve kolay temizlenir şekilde tesis edilir. Patlama ve yanma özelliğine sahip organik ve sağlık riski yüksek olan inorganik tozların temizlenmesi işinde kesinlikle basınçlı hava kullanılmaz. Tozların temizlenmesi işinde sanayi tipi elektrik süpürgeleri kullanılır. Süpürge haznesinde toplanan toz, tozun dışarı çıkmasına engel olacak şekilde iç yüzeyi kaplanmış kuru ve sağlam torbalara boşaltılır, torba üzerinde gerekli uyarıcı yazı ve işaretler bulunur.

ğ) Su ve nemle temasında yanma veya patlama özelliğine sahip materyallerin tozlarının temizlenmesinde su veya nemli paspas kullanılmaz, sanayi tipi elektrik süpürgeleri kullanılacak toz toplama haznesinin kuru olmasına özen gösterilir, nemli veya ıslak ise kurutulduktan sonra kullanılır, kesinlikle basınçlı hava tutularak temizlik yapılmaz. Süpürge haznesinde toplanan toz, kuru ve dışarıdan içine su almayacak özelliğe sahip torbalarda toplanır, torba üzerinde gerekli uyarıcı yazı ve işaretleri bulunur.

h) İşletmede oluşan atıklar, çevre mevzuatına uygun olarak bertaraf edilir.

(2) Tozla oluşumu, patlama ve yangınların önlenmesi ile tozun bastırılmasına ilişkin özel önlemler Ek-7’de verilmiştir.

Kuvars işletmelerinde alınacak ek önlemler

MADDE 17 – (1) Kuvars işletmelerinde aşağıdaki ek önlemler alınır;

a) Kuvars işletmelerinde açık işletme dahi olsa deliklerin delinmesi su enjeksiyonlu makinalarla yapılır.

b) Kırma, eleme, öğütme, elek ve siklon gibi küçük boyutta malzeme ile çalışılan tesisler ile bunların transfer bölümlerinde tesisi toz tutucu sisteme sahip tam kapalı sistemle çalıştırılır.

c) Atıkların ortadan kaldırılmasında; atıklar bir yere yığılmadan önce ya da yığılma sırasında ıslatılmalı, atık depolama yeri rüzgârın etkisiyle çevreye yayılmayacak şekilde kapalı veya atıklar torbalanmış olarak bulundurulur.

ç) Havalandırma sistemi torbalarında biriken toz, atıklara karıştırılmadan önce yeterince nemlendirilir.

d) Çalışma ortamındaki toz miktarı ve kişisel maruz kalma düzeylerinin ZAOD/TWA altında olup olmadığının belirlenmesi için düzenli aralıklarla toz ölçümleri yapılır, sonuçları kayıt altına alınır.

e) İşyerinde temizlik yapanlar ve havalandırma sistemi filtrelerinin temizlik, bakım, onarım işlerini yapanlara standartlara uygun solunum sistemi koruyucuları kullandırılarak etkilenmemeleri sağlanır.

f) İşletmede oluşan atıklar, çevre mevzuatına uygun olarak bertaraf edilir.

Kişisel koruyucu önlemler

MADDE 18 – (1) Tozla mücadelede toz oluşumunu önlemek, kaynağında tozu bastırmak uygun havalandırma ile toz yoğunluğunu seyreltmek ve öngörülen ZAOD/TWA düzeyi altında tutmak esastır. Tozlu ortamda çalışma sırasında kullanılacak kişisel koruyucu toz maskesinde kullanılan filtrenin toz süzme özelliğinin tam olarak bilinmesi gerekir. Maske yüze tam oturmalı ve düzenli bakımı sağlanmalı ve bir vardiyada toplam bir saati geçmeyen kısa süreli tozlu çalışmalarda, kaynağında yapılan tozla mücadele önlemlerine yardımcı araç olarak kullanılır. Sürekli olarak solunum sisteminin kullanılması gereken durumlarda temiz hava beslemeli maskeler kullanılır. KKD’lar ilgili mevzuata uygun olarak kullandırılır.

(2) KKD’lara ilişkin özel önlemler Ek-7’de verilmiştir.

BEŞİNCİ BÖLÜM

Sağlık Gözetimi, Pnömokonyozdan Korunma ve Pnömokonyoz

Tanısı ile İlgili İşlemler

Sağlık gözetimi, işe giriş ve periyodik sağlık muayeneleri

MADDE 20 – (1)Bu Yönetmelik kapsamına giren işyerlerinde çalışan ve çalışacak çalışanların yapılacak sağlık muayeneleri ve değerlendirmeleri;

a) 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun 15. Maddesine uygun olarak Yönetmeliğin Ek-6’sında bulunan Ait İşe Giriş/Periyodik Muayene Formu örneğine göre yapılır.

b) Çalışanların sağlık gözetimi, aralıklarla yapılan toz ölçüm sonuçları dikkate alınarak en az yılda 1(bir) tekrarlanır ve her çalışan için sağlık kaydı tutulur.

c) Pnömokonyoz yönünden yapılan periyodik sağlık muayenelerinde Ek-2 de verilen “Pnömokonyoz Tanı Şeması” dikkate alınır.

ç) Sağlık gözetiminden sorumlu hekim; muayene ve tetkiklerin sonucuna göre, çalışanın toza maruz kalacağı işlerde çalıştırılmaması da dahil, her türlü koruyucu ve önleyici önlemleri belirler ve önerilerde bulunur.

d) Hekim, çalışanın maruziyetinin sona ermesinden sonra da yapılması gereken sağlık değerlendirmesi ile ilgili bilgi verir ve maruziyetin bitmesinden sonra sağlık gözetiminin devam etmesi gereken süreyi belirleyebilir.

e) Çalışan veya işveren sağlık muayene ve tetkiklerin yeniden yapılmasını isteme hakkına sahiptir.

Göğüs radyografilerinin değerlendirilmesi

MADDE 21 – Aşağıdaki işlemlerin yerine getirilmesinden işveren sorumludur:

(1) Bu Yönetmelik kapsamına giren işyerlerinde çalışanların işe girişlerinde işe başlamadan önce ILO Uluslararası Pnömokonyoz Radyografisi Sınıflandırmasına uygun standartlarda göğüs radyografileri (en az 35 X 35 cm) çekilir.

(2) Bu Yönetmelik kapsamına giren asbest ve türleri, Kuvars içeren tozların bulunabileceği işyerlerinde çalışanların işe girişlerinde ve çalışma süresince yılda en az (1) bir kez ILO Uluslararası Pnömokonyoz Radyografisi Sınıflandırmasına uygun standartlarda göğüs radyografileri (en az 35 X 35 cm) çekilir.

(3) Bu Yönetmelik kapsamına giren asbest ve türleri, Kuvars içeren tozların bulunabileceği işyerlerinde çalışanların standart göğüs radyografileri önce A okuyucu sonra B okuyucu tarafından ayrı ayrı ILO Uluslararası Pnömokonyoz Radyografisi Sınıflandırmasına göre değerlendirilir. Her okuyucu, 100 göğüs radyografisini 10 (on) işgünü içinde değerlendirir. İşveren, A okuyucudan gelen göğüs radyografilerini B okuyucuya değerlendirmek üzere 15 işgünü içerisinde gönderir. Göğüs radyografilerinin nihai rapor sonuçlarını hazırlamak üzere A ve B okuyucular 15 işgünü içerisinde bir araya gelirler. A ve B okuyucular nihai değerlendirme sonuçlarına ilişkin çalışanların raporlarını, Ek-3 de verilen ILO Uluslararası Pnömokonyoz Değerlendirme Kategorisi Çizelgesi’ne göre kategori 0 ile kategori 1 ve üzeri liste olacak şekilde ayrı ayrı düzenleyerek 30 (otuz) işgünü içerisinde işverene, işveren de bu raporun onaylı örneğini 30 (otuz) işgünü içerisinde İSGÜM’de kurulu bulunan Pnömokonyoz İzleme Birimine bildirilir.

(4) A ve B Okuyucu listeleri, İSGGM veya İSGÜM’ün internet sayfasından temin edilebilir.

(5) Bu Yönetmelik kapsamına giren asbest ve türleri, Kuvars içeren tozlar hariç diğer tozların bulunduğu işyerlerinde çalışanların ILO Uluslararası Pnömokonyoz Radyografisi Sınıflandırmasına uygun standartlarda göğüs radyografileri (en az 35 X 35 cm) maruz kalınan tozun özellikleri de işyeri hekimi tarafından dikkate alınarak değerlendirilir, ihtiyaç duyması halinde ileri tetkik ve değerlendirme için, A ve B okuyucuya yada uzman radyologa gönderebilir.

Pnömokonyoz olgularının belirlenmesi

MADDE 22 – (1) Ek-3’ de verilen ILO Uluslararası Pnömokonyoz Değerlendirme Kategorisi Çizelgesi’ne göre A ve B Okuyucuların nihai değerlendirme sonuçlarına ilişkin raporunu alan işveren;

a) Kategori 0 olarak değerlendirilenlerin; aralıklı muayenelerle takibinin yapılmasını,

b) Kategori 1 ve üzeri olarak değerlendirilenlerin; SGK’nın ilgili mevzuatına uygun olarak il müdürlüğü aracılığıyla meslek hastalıkları tıbbi tanısında yetkili sağlık kuruluşuna en fazla 10(on) işgünü içerisinde sevkini sağlar.

(2) Meslek hastalıkları tıbbi tanısında yetkili sağlık kuruluşu, düzenlediği raporların birer örneğini ilgili işverene gönderir.

(3) İşveren, kendisine gelen Pnömokonyoz ile ilgili raporların bir örneğini ve toz ölçüm sonuçlarını, Ek-4 ve Ek-5 ile birlikte 30 (otuz) işgünü içerisinde Pnömokonyoz İzleme Birimine bildirir.

Pnömokonyoz tanısı alan çalışanların çalışma durumu

MADDE 23 – (1) İşveren, meslek hastalıkları tanısında yetkili sağlık kuruluşunun çalışanla ilgili düzenlediği raporda belirtilen çalışma koşullarını sağlamakla yükümlüdür.

Kayıtların saklanması

MADDE 24 – (1) İşveren, işyerinde çalışanların yaptıkları işleri, çalışma süresini vetoz ölçüm sonuçlarını ve kişisel sağlık dosyalarının kayıtlarını, işten ayrılma tarihinden itibaren 10 (on) yıl süreyle saklamak zorundadır. İşyeri ortamındaki tozlardan kaynaklanan hastalıkların yükümlülük süresi bu süreyi aşan işyerlerinde, evrakların saklanması hastalıkların yükümlülük süresine göre uzar. Çalışanın işyerinden ayrılarak başka bir işyerinde çalışmaya başlaması halinde, yeni işveren çalışanın kişisel sağlık dosyasını ve diğer kayıtları ister, önceki işveren de dosyanın bir örneğini onaylayarak gönderir.

(2) İşyerinde faaliyetin sona ermesi halinde, işveren belirtilen kayıtları Bakanlığa vermek zorundadır. Bakanlığa verilen kayıtlar İSGÜM’de kurulu bulunan PİB tarafından birinci fıkradaki sürelerde saklanır.

(3) Çalışanlar kendilerine ait kayıtların bir örneğini alabilirler. Çalışanlar ve/veya çalışan temsilcileri de kayıtlar hakkında isimsiz olarak genel bilgileri alabilirler

ALTINCI BÖLÜM

Eğitim Seminerleri

Tozla mücadele birimi semineri

MADDE 25 – (1) Tozla Mücadele Biriminde görev alacak teknik kişiler için İSGÜM tarafından düzenlenen seminer programları, aşağıda belirlenen teorik ve uygulamalı konuları kapsar.

a) Teorik konular:

1) Yönetmelik kapsamına giren işyerlerinde karşılaşılan tozların tanımlanması ve sınıflandırılması,

2) Tozlarla oluşan meslek hastalıkları hakkında genel bilgi,

3) İşyerlerinde toz örnekleri alınacak yerlerin belirlenmesi ve örnek alma teknikleri.

b) Uygulamalar:

1) Toz ölçümleri ve değerlendirmelerinde kullanılan cihazların tanıtımı, kullanımı, kalibrasyonu ve toz numunesi alınmadan önce yapılması gereken işlemler,

2) Numune alındıktan sonra cihazların bakımı ve temizliği,

3) Toz örneklerinin laboratuvarda değerlendirmesi ve toz yoğunluğunun hesaplanması,

4) İşyerlerinde toz ölçümü uygulamaları.

Pnömokonyoz değerlendirme semineri

MADDE 26 – (1) Okuyucu olarak görev alacak hekimlerden İSGÜM tarafından düzenlenen ILO Uluslararası Pnömokonyoz Radyografisi Sınıflandırılması eğitim seminerini başarı ile bitirenlere sertifika verilir.Sertifikalı hekimlerin, her 7 (yedi) yılda bir düzenlenecek olan yenileme eğitimlerine katılmaları zorunludur.

YEDİNCİ BÖLÜM

Son Hükümler

Yürürlükten kaldırma

MADDE 27 - 14/09/1990 tarihli ve 20635 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Maden ve Taşocakları İşletmelerinde ve Tünel Yapımında Tozla Mücadeleyle İlgili Yönetmelik yürürlükten kaldırılmıştır.

Yürürlük

MADDE 28 – Bu Yönetmelik, Resmi Gazete'de yayımı tarihinden sonra yürürlüğe girer.

Yürütme

MADDE 29 – Bu Yönetmelik hükümlerini Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı yürütür.